Ongevallen te wijten aan uitzonderlijke weersomstandigheden. Wie is aansprakelijk?

Eenmaal de magie van de eindejaarsfeesten achter ons, betekent winters weer toch ook vaak veel kommer en kwel, niet in het minst op onze wegen.

De minste sneeuw en ijzel zorgt immers steeds voor ongevallen, ellenlange files, een tekort aan strooizout en, … “putten” in de rijweg.

Vele wegen liggen er tijdens en na de wintermaanden dan ook belabberd bij, met bijkomende ongevallen (ook met zwakke weggebruikers) en ongemakken als gevolg.

Maar wie kan aansprakelijk gesteld worden voor de schade?

Hebt u een omniumverzekering, dan is er geen reden tot bezorgdheid. Uw verzekeringsmaatschappij zal de schade vergoeden. Het is wel mogelijk dat u de vrijstelling zelf moet betalen.
Maar wat als u geen omniumverzekering hebt? Dan moet in eerste instantie worden onderzocht wie aansprakelijk is voor het ongeval:
- U bent zelf aansprakelijk als u uw snelheid niet hebt aangepast aan de staat van de weg en aan de weersomstandigheden. Wie tegen hoge snelheid over gladde wegen rijdt, begaat een fout.
- Als een andere chauffeur door zijn onaangepast rijgedrag schade berokkent aan uw auto, dan zal zijn verzekeringsmaatschappij uw schade vergoeden.
- Wat als onze klant geen fout treft? Kan de klant zich richten tot de wegbeheerder?

Wat is de aansprakelijk van de overheid?

Doorgaans is het niet zo eenvoudig om de overheid aansprakelijk te stellen "omdat er nog geen zout op de wegen is gestrooid".
De overheid is weliswaar verplicht om de wegen veilig te houden. Voor de gemeentewegen rust die verplichting op de gemeente.

Maar die veiligheidsverplichting betekent nog niet dat de overheid al die wegen, bij het opduiken van ijzelvorming , onmiddellijk met zout moet bestrooien. U mag van de wegbeheerder niet verwachten dat die de gewestwegen op elk ogenblik vrijhoudt van sneeuw of ijzel. 'Een gladde weg brengt de aansprakelijkheid van de beheerder niet noodzakelijk in het gedrang', zo klinkt het op de website van het Departement Mobiliteit en Openbare Werken.

Volgens de rechtspraak hebben gemeenten en gewesten hier niet een resultatenverbintenis maar wel een middelenverbintenis. Zij kunnen dus aan hun aansprakelijkheid ontsnappen als zij bewijzen onvoldoende tijd te hebben gehad om de toestand te verhelpen, ondanks alle gebruikte middelen. Gemeenten en gewesten kunnen dus het bestaan van een vreemde oorzaak aanvoeren, die hen van elke aansprakelijkheid zal vrijstellen.

Hoe kan ik de fout en een oorzakelijk verband bewijzen?

Om dit te vermijden is het best een gebrek aan de openbare weg aan te tonen, in het bijzonder een abnormaal kenmerk dat in bepaalde omstandigheden schade kan veroorzaken. Een openbare weg vertoont een gebrek wanneer hij van zijn normale bestemming afwijkt. Onze klant zal dit gebrek moeten bewijzen en hiertoe dan ook alle elementen verzamelen om een dossier te staven.

U moet bewijzen dat er een oorzakelijk verband is tussen de fout van de overheid en de opgelopen schade.

En daar gaan de meeste weggebruikers in de fout. De eigen verklaring volstaat meestal niet als bewijs. U hebt een tegensprekelijk bewijs nodig. Dat zijn onafhankelijke getuigen of verklaringen van de politie, vaststelling door deurwaarder, foto’s (foto van de schade, van het wegdek en eventueel van de verkeerssituatie), getuigenissen van omstaanders, omwonenden…

Bij gebrek aan zulke bewijzen kunnen enkel “vermoedens” geuit worden en dit maakt de zaak moeilijker. Een rechter aanvaardt enkel vermoedens indien deze “gewichtig, bepaald en met elkaar overeenstemmend zijn” (art 1353 Burgerlijk Wetboek). Zo kan een rechter bijvoorbeeld rekening houden met het feit dat zich op dezelfde dag verschillende ongevallen op dezelfde plaats hebben voorgedaan. Maar hij hoeft dit niet te doen en dit blijft dus heel onzeker.

Vraag dus altijd aan de politie om ter plaatse te komen en om de nodige vaststellingen te doen. Ook al moet u daar op winterse dagen met veel gladde wegen soms lang op wachten. Immers een PV is onontbeerlijk!

Van zodra de ijzelplek bewezen werd, oorzaak van het ongeval, is de kans groot dat de klant de veroordeling verkrijgt van de gemeente of het gewest op grond van artikel 1384 al.1 van het BW. Dit artikel bepaalt immers dat de bewaarder van een gebrekkige zaak vermoedelijk aansprakelijk is voor de door deze zaak veroorzaakte schade. Eens het gebrek bewezen is, aarzelt de recente rechtspraak niet om op grond van een objectieve aansprakelijkheid de overheid te veroordelen op grond van dit artikel 1384.

Maar…het is de rechter die soeverein oordeelt over het al dan niet abnormale karakter van een zaak. Zijn beslissing is doorslaggevend…

Zoals in elk juridisch dossier valt of staat de afloop met het vergaren van voldoende bewijsmateriaal. Het slachtoffer moet altijd bewijzen dat zijn schade wel degelijk veroorzaakt werd door de slechte staat van het wegdek. Wat de bestuurder zelf wel of niet doet na het ongeval bepaalt voor een belangrijk stuk de behandeling van zijn eigen dossier. Zonder bewijs is er geen verhaal mogelijk!